Tối 7-10, tại Sân vận động huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT và DL) phối hợp UBND tỉnh Hòa Bình tổ chức khai mạc Liên hoan làng du lịch cộng đồng các tỉnh Tây Bắc mở rộng năm 2017.
Tham gia liên hoan có 13 làng du lịch cộng đồng tiêu biểu của 11 tỉnh trên cả nước như: Làng du lịch cộng đồng người Thái, người Mường tỉnh Hòa Bình; Làng du lịch cộng đồng các tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Sơn La, Điện Biên, Hà Giang, Bắc Cạn, Thanh Hóa và một số tỉnh miền trung, Nam Bộ có loại hình du lịch cộng đồng.Liên hoan làng du lịch cộng đồng các tỉnh Tây Bắc mở rộng năm 2017, nhằm giới thiệu mô hình hoạt động du lịch cộng đồng mang giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của các dân tộc; tôn vinh các làng du lịch cộng đồng tiêu biểu trong khu vực Tây Bắc mở rộng; tạo điều kiện cho người dân các làng du lịch cộng đồng được mở rộng giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ trong lĩnh vực hoạt động du lịch cộng đồng.Bên cạnh đó, liên hoan cũng là dịp để Hòa Bình giới thiệu đến các tỉnh bạn, du khách trong và ngoài nước các danh lam, thắng cảnh, sản phẩm du lịch cộng đồng của tỉnh và đặc biệt là các điểm du lịch cộng đồng của huyện Mai Châu. Từ đó, tiếp tục thúc đẩy phát triển du lịch vùng Tây Bắc nói chung và tỉnh Hòa Bình nói riêng.
Trên mâm cỗ của người Mường (Hòa Bình) vào những dịp lễ Tết, không bao giờ thiếu món cá Ốt đồ. Món ăn này có cách chế biến gần giống với cá hấp ở dưới xuôi nhưng thời gian nấu lâu hơn khá nhiều.
Cá Ốt được ướp muối, hạt tiêu, tỏi trước khi đồ.
Nồi hấp cá được người Mường gọi là cái Ốt, có hình dáng tương tự cái chõ và cách làm chín bằng hơi ấy được người Mường gọi là đồ, giống như kiểu đồ xôi. Có lẽ đó là lý do mà cái tên cá Ốt đồ ra đời.
Nghe qua tưởng chừng đơn giản nhưng để có được món cá Ốt đồ ngon đúng điệu cũng lắm công phu và thời gian nấu nướng. Cá trôi, cá trắm đều được nhưng ngon nhất là cá quả, cá chép ta nuôi thả tự nhiên. Cá sau khi được bắt dưới ao lên, được đánh vẩy, bỏ ruột, xát muối cho thật sạch nhớt rồi đem ướp với các loại gia vị như: muối, hạt tiêu, gừng, xả, ớt, hạt dổi chừng 30 phút cho ngấm sau đó đem trộn với thật nhiều măng, gói đùm vào lá chuối và đặt lên Ốt đồ từ 10 - 12 tiếng.
Lẫn trong mùi thơm của khói củi là mùi hương hấp dẫn của cá và những gia vị đặc trưng mang đậm hương vị của sản vật núi rừng vô cùng hấp dẫn. Món cá Ốt đồ ngon và đạt yêu cầu là phải chín thật nhừ, mềm mà không được nát. Cả cá và măng quyện với những loại gia vị thơm nức mũi, mềm mà ngọt, nhai được cả xương. Măng rừng hút lấy những tinh túy của cá tiết ra nên vừa ngọt lại đậm đà. Cá nhờ măng, dổi, gừng, sả, ớt… mà vừa thơm lại thêm tròn vị. Vì cách chế biến khá mất thời gian nên mỗi khi vào dịp lễ Tết quan trọng, các đầu bếp thường dành cả ngày trời để chuẩn bị món ăn này cho được chu đáo. Vào mùa lạnh, món cá Ốt Đồ có thể để được tới 4 - 5 ngày vẫn thơm ngon như thường.
Học cách chế biến món cá Ốt đồ theo cách của người Mường không quá khó nhưng có lẽ món ăn sẽ hoàn hảo hơn khi được thưởng thức trong một căn nhà sàn xinh xắn, với không gian của mùi khói đang loang loang những vệt màu lam qua ô cửa gỗ, bên chén rượu ngô, rượu gạo cay nồng mà ấm áp cùng những câu chuyện hỉ hả lan man kể hoài không hết về cái nương, con suối của những người dân bản địa.
Nếu có dịp ghé qua những bản làng của người Mường ở Hòa Bình, bạn hãy tìm cách thưởng thức món ăn này một lần nhé.
Nguyên liệu chính để dệt thổ cẩm là sợi bông, tơ tằm và các màu nhuộm. Quy trình dệt thổ cẩm hoàn toàn thủ công, được thực hiện trên các khung cửi do người dân tự tạo. Nghề dệt thổ cẩm thường do người phụ nữ đảm nhiệm vì công viêc này đòi hỏi sự khéo léo của đôi tay và lòng kiên nhẫn. Sản phẩm thổ cẩm rất đa dạng, phong phú như: áo, váy, khăn, ga, vỏ chăn, vỏ gối…Trước đây nghề dệt thổ cẩm đều có ở các dân tộc Hòa Bình. Hiện nay, tại một số xã của huyện Tân Lạc, Lạc Sơn, Mai Châu, nghề dệt thổ cẩm của các dân tộc Mường, Thái đang được khôi phục, bảo tồn và phát huy tạo ra những sản phẩm hàng lưu niệm từ thổ cẩm được du khách rất ưa thích.
2. Nghề rèn của người Mông
Nghề rèn chế tác nông cụ của người Mông rất được coi trọng, là một trong những yếu tố để duy trì cuộc sống du canh du cư trước đây của họ. Từ điều kiện cuộc sống thực tế, người Mông dần tạo cho mình một kỹ thuật rèn đúc nông cụ khá hoàn hảo và được bảo tồn trong cộng đồng người Mông như một bí quyết. Những vật dụng phục vụ sinh hoạt hàng ngày và những công cụ sản xuất đều do người Mông tự sản xuất. Những kỹ năng, kỹ xảo và bí quyết về nghề rèn đúc thủ công truyền thống của người Mông trở thành nét độc đáo trong văn hóa của tộc người.
3. Nghề sản xuất rượu cần
Rượu cần là đồ uống đặc sản của Hòa Bình, men rượu được làm từ một số loại lá cây rừng trộn với tinh bột tạo lên men. Gạo làm rượu là gạo xay không giã còn giữ nguyên chất và trộn với trấu xay đem đồ và được ủ khoảng 5 ngày trở lên có thể uống được, rượu ngấu kỹ phải ủ từ 3 tháng trở lên. Khách uống chỉ cần đổ nước đun sôi để nguội vào bình, dùng cần tre thưởng thức vị êm nồng, ngây ngất.
4. Nghề sản xuất gỗ lũa
Nghề sản xuất gỗ lũa ở Hòa Bình phát triển mạnh ở các huyện Lương Sơn, Lạc Thủy. Là nghề thủ công, sử dụng nguyên liệu được tận dụng từ những phần gốc, rễ thân cây có nhiều hình dáng khác nhau. Qua bàn tay tài hoa của những nghệ nhân sẽ tạo thành những tác phẩm điêu khắc, nghệ thuật tinh xảo, với nhiều kiểu dáng rất phong phú, đa dạng như: bộ bàn ghế uống nước, các đồ dùng, đồ trang trí góp phần làm đẹp cho các gia đình, khách sạn, nhà hàng…
5. Nghề sản xuất mây tre đan
Nguyên vật liệu làm ra các sản phẩm chủ yếu là từ mây, tre, trúc. Khâu sơ chế nguyên liệu và tạo hình sản phẩm theo phương pháp thủ công chất lượng tốt và được phun bóng bề mặt giúp sản phẩm tinh xảo hấp dẫn hơn. Các sản phẩm mây tre đan có mẫu mã đa dạng như: bàn, ghế mây tre; mành trúc, chiếu trúc; lẵng hoa quả, khay, đĩa, các đồ vật trang trí, hàng lưu niệm…Khách du lịch khi đên Hòa Bình rất ưa thích các sản phẩm hàng lưu niệm làm từ mây tre đan do người dân Hòa Bình làm ra.
Liên hoan các làng du lịch cộng đồng các tỉnh Tây Bắc mở rộng dự kiến sẽ tổ chức từ ngày 29-9 đến 1-10 tại sân vận động Trung tâm huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình.
Ban tổ chức sẽ mời 14 làng du lịch cộng đồng gồm: Làng du lịch cộng đồng người Thái, người Mường huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình; làng du lịch cộng đồng các tỉnh, thành Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Hà Giang, Bắc Kạn, Thanh Hóa, Hà Nội và một số tỉnh miền Trung, miền Nam có loại hình du lịch cộng đồng.
Múa khèn, một trong những điệu múa đặc trưng của người Tây Bắc.
Liên hoan có rất nhiều hoạt động như: Liên hoan các đội văn nghệ và trình diễn trang phục dân tộc; Thi thuyết minh viên du lịch giới thiệu về các làng du lịch cộng đồng; Trưng bày gian hàng giới thiệu sản phẩm văn hóa du lịch, quà lưu niệm và trình diễn thao tác nghề thủ công; Thi ẩm thực giới thiệu các món ăn đặc trưng; Trưng bày triển lãm ảnh du lịch Hòa Bình và các tỉnh Tây Bắc mở rộng; Hội thảo khoa học về định hướng, giải pháp xây dựng phát triển bền vững loại hình du lịch cộng đồng vùng Tây Bắc... Đến nay, UBND tỉnh Hòa Bình đang tích cực triển khai các hoạt động chuẩn bị liên quan đến khảo sát địa điểm, cơ sở vật chất và các điều kiện tổ chức Liên hoan, xây dựng và ban hành thể lệ các nội dung thi trong chương trình, triển khai kế hoạch tổ
chức hội thảo mời các đơn vị tham dự.
Liên hoàn các làng du lịch cộng đồng các tỉnh Tây Bắc mở rộng là một trong những hoạt động hưởng ứng Năm Du lịch quốc gia 2017 - Lào Cai - Tây Bắc. Đồng thời, đây là dịp để tăng cường quảng bá, giới thiệu tiềm năng du lịch của huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình và các tỉnh Tây Bắc khác để thu hút khách trong và ngoài nước, đồng thời bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc, tôn vinh các làng du lịch cộng đồng, mở rộng giao lưu văn hóa, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ trong lĩnh vực du lịch cộng đồng.
Măng ngon là thứ mầm cây thuộc họ tre, trúc, mai, vầu, sặt, nứa mới nhú khoảng 1-2 đốt ngón tay trở xuống, phần thân còn lại ngập trong đất. Khi bóc bẹ ra, thân măng trắng muốt, nuột nà.
Muốn có món măng đắng ngon phải chọn những mầm măng sặt mới nhú lấy củi nướng cho đến khi măng cháy xém, quắt lại bóc dần từng bẹ chấm vào gói chẩm cheo gồm muối, ớt, lá gừng, mắc khén, lá tỏi và củ tỏi giã nhỏ. Khi ăn, ta sẽ cảm nhận được vị đắng ngọt của măng, vị mặn của muối, vị cay nồng của ớt, vị cay ấm của lá gừng, vị cay tê của mắc khén, vị cay rát của tỏi cùng hương vị đặc trưng của nước măng chua và cây măng nướng.
11. Rau rừng đồ
Rau rừng đồ được ăn với bánh dày làm từ gạo và sắn. Rau rừng gồm rất nhiều loại như: Rau beo, rau tầm bóp, rau đốm, rau đu đủ, rau the hởi, hoa chuối, quả quạnh… rửa sạch đem đồ trên cuốp gỗ khoảng 30-40 phút. Khách du lịch thưởng thức món ăn này bằng cách ăn rau rừng đồ chấm với loại nước chấm đặc biệt, qua đó sẽ cảm nhận được hương vị đắng, chát, cay, ngọt, bùi của món ăn.
12. Canh Loóng
Đây là món canh được nấu từ nước luộc thịt với cây chuối rừng thái mỏng. Cây chuối rừng lấy về được bóc vỏ ngoài lấy nõn thái mỏng, nhỏ bóp với muối sau đó thả vào nước luộc thịt đun trên bếp củi khoảng 30 phút. Sau đó rắc vào một ít hạt dổi nướng giã nhỏ và lá lốt rừng thái mảnh trước khi ăn.
13. Nước chấm ớt
Ớt nướng giã với củ kiệu, sau đó lấy đầu gà, tiết gà, ruột gà giã tiếp cho nhuyễn rồi trộn với ít rau thơm thái nhỏ thành món nước chấm ớt. Đây là nước chấm cổ truyền của người Mường. Món này dùng để chấm thịt luộc rất ngon.
14. Rượu cần
Rượu cần là loại đồ uống nổi tiếng và phổ biến của người Mường tại Hòa Bình. Nguyên liệu để làm rượu cần là gạo nếp cẩm, gạo nếp, gạo tẻ, sắn, ngô; trong đó rượu làm từ gạo nếp cẩm là thơm và ngon nhất. Rượu cần được sử dụng trong gia đình, khi tiếp khách, uống trong các cuộc vui, đám cưới, mừng nhà mới, chia buồn trong đám tang…Ngày nay rượu cần đã trở thành đặc sản của Hòa Bình, có mặt trong đời sống sinh hoạt, trong các dịp lễ, tết của nhân dân các dân tộc Hòa Bình. Khi thưởng thức men say rượu cần làm ta cảm thấy lâng lâng, niềm vui được nhân lên trong không khí chan hòa ấm tình người.
15. Rượu hoẵng
Rượu hoẵng là một đặc sản nổi tiếng của dân tộc Dao ở Hòa Bình, được sử dụng trong dịp các ngày lễ, tết của dân tộc. Rượu hoẵng vừa là một loại rượu truyền thống đặc trưng, khi kết hợp với một số cây lá thuốc, củ, quả khác còn có tác dụng chữa bệnh rất hiệu quả. Nguyên liệu làm rượu hoẵng là lúa nếp loại hạt tròn, men lá và trải qua khá nhiểu công đoạn. Rượu hoẵng thành phẩm có màu vàng óng rất thơm, vị ngọt. Khách du lịch khi đến Hòa Bình được thưởng thức thường mua rược hoẵng đặc sản dân tộc Dao về làm quà.
